รายวิชาเสรี (งานประดิษฐ์) โรงเรียนตรีประชาพัฒนศึกษา

ความหมายของงานประดิษฐ์




การทำชั้นวางของ




กิ่งไม้โมบาย




การเย็บผ้าด้วยมือ




ที่คั่นหนังสือ จากไม้ไอติม




กล่องใส่ดินสอ จากไม้ไอติมย้อมสี




เข็มกลัด ทำจากฝาน้ำอัดลม




ร่มเล็กๆ ประดับแก้วน้ำ




พับกระดาษลายผีเสื้อ สีสดใส




ไม้ไอติม ทำดอกไม้สวยๆ




ความรู้เกี่ยวกับงานประดิษฐ์

        ความหมายของงานประดิษฐ์ หมายถึง งานที่เกิดจากการใช้ความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์สร้างหรือประดิษฐ์ขึ้นตามวัตถุประสงค์ที่หลากหลาย หรือเพื่อความสวยงาม หรือประดับตกแต่งหรือเพื่อประโยชน์ใช้สอย

         ความเป็นมาของงานประดิษฐ์ สิ่งประดิษฐ์เกิดขึ้นเพราะมนุษย์เป็นผู้สร้างผู้พัฒนา ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงแบบ ผลงานด้วยความคิดสร้างสรรค์ที่มีอยู่ในแต่ละบุคคล มีวัตถุประสงค์ในการสร้างสิ่งประดิษฐ์เพื่อตอบสนอง ความต้องการด้านประโยชน์ใช้สอย งานประดิษฐ์มีความสัมพันธ์และเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณ เกี่ยวข้องกับขนบธรรมเนียมและประเพณีทางศาสนา

        หลักการสร้างสรรค์งานประดิษฐ์ การสร้างสรรค์งานประดิษฐ์ให้ประดิษฐ์ให้ประสบผลสำเร็จนั้นผู้เรียนต้องมีความพึงพอใจ ในการทำงาน โดยยึดหลักการดังนี้

        1. หมั่นศึกษาหาความรู้ในงานที่ตนเองสนใจ โดยศึกษาจากผู้เชี่ยวชาญการในชุมชนการโรงเรียน จากตัวอย่างสิ่งประดิษฐ์ที่สนใจ

        2. ศึกษาหลักการ วิธีการ หรือขั้นตอนการปฏิบัติงาน ในการประดิษฐ์ชิ้นงานโดยการวิเคราะห์ ด้วยตนเองหรือศึกษาจากผู้รู้ ผู้เชี่ยวชาญ หรือจากสื่อต่าง ๆ เช่น วารสาร หนังสือ เป็นต้น

        3. ทดลองการปฏิบัติการประดิษฐ์ ผู้เรียนต้องศึกษาค้นคว้าและทดลองปฏิบัติตามแนวคิดที่ได้สร้างสรรค์ไว้ และมีการปรับปรุงแก้ไข ข้อบกพร่องจนสำเร็จเป็นชิ้นงานประดิษฐ์ที่พึงพอใจ

 ประเภทของงานประดิษฐ์

        1. งานประดิษฐ์ที่เป็นเอกลักษณ์ไทย

            1.1 งานประดิษฐ์ด้วยดอกไม้สด

            1.2 งานประดิษฐ์ด้วยใบตอง

            1.3 งานแกะสลักพืชผักและผลไม้

             1.4 งานจักสาน

        2. งานประดิษฐ์ทั่วไป

            2.1 งานปั้น

            2.2 งานประดิษฐ์ดอกไม้ ต้นไม้ด้วยกระดาษหรือผ้า

            2.3 งานประดิษฐ์จากเศษวัสดุหรือวัสดุเหลือใช้

            2.4 งานประดิษฐ์จากวัสดุธรรมชาติ




การออกแบบงานประดิษฐ์

        การออกแบบงานประดิษฐ์ เป็นการสร้างรูปลักษณ์ของชิ้นงาน โดยอาศัยความคิดสร้างสรรค์ความรู้ความเข้าใจ ในหลักการออกแบบและนำมาใช้ ทำให้การออกแบบชิ้นงานนั้นมีคุณค่าและน่าสนในยิ่ง

        1. การออกแบบ หมายถึง การทำต้นแบบ หรือการทำโครงสร้างของชิ้นงานที่ต้องการประดิษฐ์ เพื่อให้ได้ผลงานสำเร็จตามที่มุ่งหวัง โดยการเลือกวัสดุ เลือกสี ที่นำมาใช้ให้เหมาะสมสวยงาม

        2. ที่มาของการออกแบบงานประดิษฐ์

            2.1 การศึกษาแบบของงานที่ตนสนใจจากหนังสือ นิตยสารแล้วทดลองปฏิบัติ

            2.2 การดัดแปลงแบบที่มีอยู่เดิม หรือแบบตัวอย่างโดยทำการศึกษาแบบ จนเกิดความเข้าใจ จึงปฏิบัติการสร้างแบบ โดยการนำเอาแนวความคิดหรือความคิดสร้างสรรค์ของตนเองไปผสมผสานทำให้ได้แบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะไม่เหมือนใคร

            2.3 การออกแบบด้วยตนเองคือการออกแบบที่เกิดจากแนวคิดของตนเองและทดลองปฏิบัติสร้างแบบจนได้แบบที่สวยงาม เหมาะสมตามความต้องการ

งานประดิษฐ์ทั่วไป

 งานประดิษฐ์ที่เกิดจากแนวความคิดหรือความคิดสร้างสรรค์ที่มุ่งสร้างผลงานโดยมีจุดมุ่งหมายอย่างใด

อย่างหนึ่ง

        - ประดิษฐ์เพื่อเป็นของเล่น

        - ประดิษฐ์เพื่อเป็นของใช้

        - ประดิษฐ์ของตกแต่งบ้าน

ประโยชน์ของงานประดิษฐ์

        1. งานประดิษฐ์มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของไทย

        2. งานประดิษฐ์มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องขนบธรรมเนียมและประเพณีทางศาสนา

        3. งานประดิษฐ์ช่วยให้เกิดความรัก ความสามัคคีในหมู่คณะ

        4. งานประดิษฐ์ช่วยให้การทำงานของสมองและประสาทสัมผัสประสานสัมพันธ์กัน

        5. ใช้เป็นเครื่องประดับตกแต่ง ของเล่น ของขวัญที่ระลึก

        6. รู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์

        7. เป็นการฝึกลักษณะนิสัยในการทำงานให้มีความอดทน




ประเภทของงานประดิษฐ์และวัสดุอุปกรณ์ในการประดิษฐ์

        ประเภทของงานประดิษฐ์ แบ่งตามประโยชน์ใช้สอย สามารถแบ่งได้ 3 ประเภท ได้แก่

        1. ประเภทของเล่น หรือเครื่องเล่น เป็นผลงานที่ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อสนองตอบความต้องการ ด้านความสนุกสนาน เพลิดเพลิน และของเล่นบางชนิดยังช่วยเสริมสร้างทักษะด้านการเคลื่อนไหว และด้านสติปัญญาให้แก่ผู้เล่นอีกด้วย

        2. ประเภทของใช้ หรือเครื่องใช้ เป็นผลงานที่มุ่งเน้นด้านประโยชน์ใช้สอยเป็นสำคัญ โดยทั่วไปนิยมใช้วัสดุที่มีในท้องถิ่น หรือเศษวัสดุ มาประยุกต์ ดัดแปลง หรือแปรรูป เพื่อให้เกิดผลงานที่เป็นประโยชน์ มีคุณค่า และมีรูปแบบที่แปลกใหม่

        3. ประเภทเครื่องประดับตกแต่ง เป็นผลงานที่มุ่งเน้นด้านความสวยงาม ใช้ประดับสถานที่ ประดับตกแต่งร่างกายและเสื้อผ้า หรือประกอบเข้ากับสิ่งของอื่นเพื่อทำให้มีความสวยงามมากยิ่งขึ้น มีทั้งที่ทำมาจากวัสดุทางธรรมชาติ วัสดุสังเคราะห์ หรือเศษวัสดุ




คุณค่าของงานประดิษฐ์

            ปัจจุบันงานประดิษฐ์มีบทบาทและความสำคัญทางเศรษฐกิจ โดยได้มีการพัฒนาให้สอดคล้องกับการดำเนินชีวิตของครอบครัวและสังคม จึงประเมินคุณค่าของงานประดิษฐ์ได้ ดังนี้

        1. คุณค่าในการใช้สอย การประดิษฐ์ชิ้นงานขึ้นมา เพื่อจุดประสงค์แรกอยู่ที่ประโยชน์ใช้สอย ต่อมาเกิดความชำนาญ สามารถดัดแปลง ปรับปรุง พัฒนาให้งานประดิษฐ์ต่างๆ ทันสมัยขึ้น และ ยังมีประโยชน์ด้านอื่นๆ อีกตามที่เราต้องการ

        2. คุณค่าด้านความงาม ถึงแม้ว่างานประดิษฐ์ เพื่อประโยชน์ใช้สอยก็ตาม แต่ผู้ที่ประดิษฐ์ชิ้นงานต่างๆก็ไม่ได้มองข้ามความงาม โดยพิจารณาถึงองค์ประกอบ ต่อไปนี้

            2.1 สัดส่วน หมายถึง การสร้างรูปทรงของงานให้มีขนาดที่เหมาะสมกับประโยชน์ใช้สอย และองค์ประกอบอื่นๆ

             2.2 สมดุล ความสมดุลของงานประดิษฐ์เกิดจากรูปทรงเส้นรอบนอก โครงสร้าง ลวดลาย ตลอดจนวัสดุที่ใช้ว่า มีลักษณะสมดุล ซึ่งความสมดุลมี 2 แบบ คือ สมดุลเท่ากัน คือ ชนิดที่สองข้างเท่ากัน และสมดุลไม่เท่ากัน คือ ชนิดที่สองข้างเท่ากัน และสมดุลไม่เท่ากัน คือ ลักษณะของความสมดุล โดยสายตาดูว่าเท่ากัน

            2.3 จังหวะ หมายถึง ความเคลื่อนไหวที่มี ความซ้ำและต่อเนื่องกันเป็นระยะ เช่น ความโค้งเว้าหยัก หรือวางลวดลายให้มีจังหวะที่สัมพันธ์กับรูปทรงและโครงสร้าง

            2.4 จุดเด่น คือ ลักษณะเด่นที่เกิดจาก การเน้นให้เกิดจุดสนใจแก่ผู้พบเห็น เช่น การเน้นด้วยรูปทรงโครงสร้าง วัสดุ ลวดลายและสี เป็นต้น

            2.5 ความผสมผสานกลมกลืน หมายถึง ความพอเหมาะพอดีของสิ่งประกอบของงานประดิษฐ์ความพอดีทำให้เกิดความงามที่มีความประสานกลมกลืน เช่น งานปักครอสติช การเลือกใช้วัสดุ ลวดลายและสีต้องมีความกลมกลืนกัน

        3. คุณค่าการแสดงออกทางศิลปะและอารมณ์ ศิลปะเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นไม่เกิดเอง ตามธรรมชาติการแสดงออกทางศิลปะขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้ออกแบบ ซึ่งงานออกแบบทุกชนิดมีสภาพเป็นสื่อกลางของสังคม ย่อมมีผลกระทบต่อสังคมโดยตรง เช่น การออกแบบที่ชักนำความรู้สึกนึกคิดไปในทางที่ไม่ดี ผิดศีลธรรมจรรยามารยาท กามารมณ์ หากเป็นเช่นนั้นย่อมทำให้สังคมไม่ดี แต่ในทางกลับกัน งานออกแบบชักนำให้มีความรักความอบอุ่น ความเมตตา เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ตลอดจนการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทย และสิ่งแวดล้อม ย่อมนาสังคมไปสู่ในทาง ที่ดีได้ ซึ่งถือได้ว่าเป็นชิ้นงานที่สร้างสรรค์คุณภาพที่ดีต่อสังคม

        4. คุณค่าที่เกิดจากลักษณะเฉพาะท้องถิ่น ย่อมมีวิธีการเลือกใช้วัสดุที่เหมาะสมกับการใช้สอย และคตินิยมของท้องถิ่น ซึ่งจะต้องใช้เวลาในการพัฒนาให้เกิดประโยชน์ใช้สอย และมีความงามจนเป็นที่ยอมรับในท้องถิ่นนั้นๆ

ประโยชน์ของงานประดิษฐ์

        1. เป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ และประหยัดค่าใช้จ่าย เนื่องจากแต่ละคนใช้เวลาว่างต่างกันเช่น บางคนชอบกีฬา เล่นดนตรี หรืออ่านหนังสือ แต่บางคนมีความสุขในการประดิษฐ์สิ่งของต่างๆ ด้วยตนเอง ซึ่งนอกจากจะทำให้ผู้ประดิษฐ์มีความภาคภูมิใจในผลงานของตนเองแล้ว ยังเป็นการประหยัดค่าใช้จ่าย ถ้าใช้วัสดุที่อยู่ในบ้านมาประดิษฐ์ผลงาน โดยไม่ต้องซื้อหาให้สิ้นเปลือง

        2. ผลงานจากงานประดิษฐ์มีประโยชน์ใช้สอยได้หลายอย่าง เช่น เป็นของเล่น ของใช้ หรือเป็นเครื่องประดับตกแต่งบ้านเรือนและร่างกาย นอกจากนี้ยังสามารถนำไปใช้เป็นของขวัญ ของที่ระลึกในโอกาสต่างๆเพื่อแสดงความมีน้ำใจจากผู้ประดิษฐ์ต่อผู้รับ ซึ่งจะทำให้ของขวัญชิ้นนั้น มีคุณค่า และมีความหมายแก่ผู้รับมากกว่าของที่ซื้อมาอีกด้วย

3.3 มีประโยชน์ในด้านการสร้างความเพลิดเพลินให้แก่ผู้ประดิษฐ์ ซึ่งจะส่งผลให้อารมณ์ดีและมีความสุขในการดำเนินชีวิตประจาวัน

        3. มีประโยชน์ในการสร้างสมาธิ ทำให้ประดิษฐ์มีจิตใจสงบ ไม่ฟุ้งซ่าน เพราะมีใจจดจ่อเกี่ยวกับการสร้างผลงาน เพื่อต้องการเห็นผลงานสำเร็จโดยเร็ว

        4. มีประโยชน์ในการรักษาวัฒนธรรมประเพณี อันดีงามที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ เช่น การประดิษฐ์พานพุ่ม บายศรี มาลัย ผักและผลไม้แกะสลัก กระทง ใบตอง เป็นต้น

        5. มีประโยชน์ต่อการสร้างทักษะฝีมือในการประดิษฐ์ เพื่อพัฒนาไปสู่การนำผลงานออกจำหน่ายเสริมสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวในเวลาว่าง และเป็นแนวทางในการประกอบเป็นอาชีพหลักได้

        6. มีประโยชน์ต่อการฝึกการวางแผนการทำงานและการทำงานร่วมกับผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นสมาชิกในครอบครัวหรือเพื่อร่วมงาน

        7. เพิ่มคุณค่าของวัสดุ เช่น เศษวัสดุ วัสดุท้องถิ่นและอื่นๆ ทำให้มีคุณค่าประโยชน์ใช้สอยมากขึ้น

        8. สร้างความแปลกใหม่จากที่มีอยู่เดิม ทาให้ไม่ซ้ำแบบเดิม มีการปรับปรุงและดัดแปลง ให้เกิดประโยชน์มากขึ้น




อุปกรณ์ที่ใช้ในการประดิษฐ์

        1. ไม้บรรทัด ใช้วัดระยะเพื่อกำหนดขนาดของชิ้นงานและกำหนดตำแหน่งเพื่อทำเครื่องหมาย ไม่ควรบิดงอไม้บรรทัด ไม่เคาะไม้บรรทัดกับของแข็ง หลังการใช้งานเช็ดให้สะอาดเก็บใส่ปลอกหรือซองให้เรียบร้อยหรือเก็บใส่กล่อง

        2. กรรไกร ตัดวัสดุที่เหมาะสม เช่นกรรไกรตัดผ้าควรตัดเฉพาะผ้า ไม่ควรนำไปตัดกระดาษหรือโลหะไม่ควรทำกรรไกรตกพื้น เพราะจะบิดเบี้ยว ตัดไม่ได้และไม่คม

        3. สว่าน ใช้เจาะรูวัสดุประเภทไม้ โลหะ พลาสติก หลังการใช้งานถอดดอกสว่านออก เช็ดให้สะอาดเก็บในกล่องเครื่องมือ

        4. มีดแกะสลัก ใช้แกะสลักวัสดุเนื้ออ่อน เช่น ผัก ผลไม้ หยวกกล้วย สบู่ ให้มีรูปทรงและลวดลายตามต้องการ ไม่ควรทำให้มีดตกจากที่สูงเพราะจะทำให้เสียคม ลับมีดให้คมอยู่เสมอ หลังการใช้งานทำความสะอาดเช็ดใบมีดให้แห้ง เก็บใส่ปลอก หรือที่เสียบมีดให้เรียบร้อยไม่ให้คมมีดกระทบกัน

        5. ปืนกาว เสียบปลั๊กให้ร้อน ความร้อนจะละลายแท่งกาวซิลิโคน ใช้สำหรับปะติดวัสดุต่างๆ เช่น ผ้าไม้ พลาสติก หิน เปลือกหอย หลังการใช้งานดึงปลั๊กออก ใช้เศษผ้าเช็ดปากของปืนยิงกาวให้สะอาด ทิ้งไว้ให้เย็นเก็บสายไฟให้เรียบร้อย แขวนหรือใส่กล่องเครื่องมือ

        6. คีม ใช้ถอนตะปู ตัดหัวตะปู ตัดลวด จับ ตัด และดัดวัสดุประเภทโลหะเช่น ลวด หลังใช้งานทาน้ำมันส่วนที่เป็นโลหะกันสนิม เก็บใส่กล่องเครื่องมือ

        7. เลื่อย ใช้เลื่อยหรือผ่าไม้ชิ้นใหญ่ให้เป็นท่อนหรือขาดออกจากกัน ทำความสะอาดทาน้ำมันกันสนิมที่ใบเลื่อยหมั่นรักษาความคมของเลื่อยโดยใช้ตะไบ เก็บใส่กล่องเครื่องมือ

        8. พู่กัน ใช้สำหรับระบายสี ทาสี และเพนต์ หลังการใช้งานล้างให้สะอาด ทิ้งให้แห้ง แล้วจึงเก็บเข้ากล่องเครื่องมือ

        9. มีดคัตเตอร์ ใช้กรีดวัสดุบางๆ เช่น กระดาษและพลาสติก ให้เป็นรอยแยก ขาดออกเป็นชิ้นส่วนหลังใช้งานเช็ดทำความสะอาดแล้วเก็บไว้ในซอง เมื่อใบมีดหมดคมควรเปลี่ยนใบมีดใหม่

        10. ดินสอ ใช้ออกแบบชิ้นงาน เหลาดินสอให้แหลมพร้อมที่จะใช้งาน เก็บเข้าที่หลังการใช้งาน




ความสำคัญและจุดมุ่งหมายของการประดิษฐ์ ด้วยวัสดุท้องถิ่น

        วัสดุท้องถิ่น หมายถึง ของที่มีอายุการใช้งานระยะเวลาสั้นๆ สิ่งของที่ใช้แล้วหมดไป หรือใช้แล้วกลายรูปเป็นสิ่งอื่น เช่น วัสดุสิ้นเปลือง วัสดุสํานักงาน เป็นต้น

        ท้องถิ่น หมายถึง ท้องที่ใดท้องที่หนึ่งโดยเฉพาะ เช่นพื้นที่ภายในเขตปกครอง ของราชการบริหาร ส่วนท้องถิ่น

        วัสดุท้องถิ่นหมายถึง วัสดุที่มีในท้องถิ่น สามารถนำมาผลิตหรือประดิษฐ์เป็นสิ่งของต่างๆ ที่นำไปใช้ประโยชน์ได้ในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งโดยเฉพาะเป็นที่นิยมยอมรับในพื้นที่นั้นๆ แต่การไปมาหาสู่ เดินทางค้าขายแลกเปลี่ยนสินค้ากัน ทำให้เกิดการกระจายตัวของสินค้า วัสดุท้องถิ่น ให้แพร่หลาย ไปในภูมิภาคต่างๆ จึงพบว่าวัสดุท้องถิ่น จะขายกันในพื้นที่ ดังนั้น วัสดุท้องถิ่น จริงมักเป็นวัสดุที่มีมาก หาง่าย ราคาถูก เป็นสำคัญ

        การนำวัสดุที่มีในท้องถิ่น มาใช้ประดิษฐ์ หรือผลิตเป็นสินค้ารูปแบบต่างๆ จะก่อให้เกิดงานหลากหลายด้าน ในท้องถิ่น ตั้งแต่อาชีพผลิตวัตถุดิบ หรือเรียกว่า เกษตรกร เช่น ผู้ปลูกสมุนไพร เพื่อจัดส่งขาย ให้กับพ่อค้าคนกลาง ที่มารับซื้อ แล้วขนส่งไปขาย ให้กับโรงงาน เพื่อแปรรูปเป็นสมุนไพรบรรจุแคปซูล ยา แล้วบรรจุลงบรรจุภัณฑ์ ในรูปแบบต่างๆ ได้แก่ ขวด ห่อ ผง และส่งต่อไปยังผู้ค้าส่ง ซึ่งเป็นตัวแทนจำหน่ายผลิตภัณฑ์ ในจำนวนมาก เพื่อให้ร้านค้าปลีก รับไปจำหน่าย ให้กับผู้บริโภค ซึ่งก็คือประชาชนทั่วไป




ความสำคัญของงานผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น

        งานผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิต ประจำวันของมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อมเพราะเป็นสิ่งจำเป็นเบื้องต้น ที่สำคัญที่สุด 2 ประการคือ

        1. เป็นสิ่งของที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ได้แก่การประดิษฐ์ ขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวก สบายในการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การนำดินเหนียวมาปั้นเป็นชาม ถ้วย หม้อ ไห ใส่อาหารซึ่งถือว่าเป็นการประดิษฐ์ ชิ้นแรกของมนุษย์ ที่สร้างขึ้น เพื่อการดำรงชีวิตที่ดี ควบคู่กับวิวัฒนาการ ด้านอื่นของมนุษย์

        2. ด้านสังคม

            2.1 เศรษฐกิจ การนำวัสดุท้องถิ่นมาดัดแปลง สร้างสรรค์เพื่อสร้างสิ่งใช้สอย สนองความต้องการในครอบครัวของตนเอง จากนั้นขยายวงไปยังครอบครัวอื่น จนกลายเป็นระดับท้องถิ่น ในภูมิภาค และระดับชาติ เป็นระบบการผลิตเบื้องต้นใช้วัสดุและแรงงานในท้องถิ่นนั้นๆ ทำให้ครอบครัวมีรายได้เพิ่มขึ้น การผลิตระดับครัวเรือนพัฒนาเป็นการผลิตระดับอุตสาหกรรม จัดว่าเป็นรากฐานทางเศรษฐกิจ เบื้องต้น

            2.2 วัฒนธรรมผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น เป็นการแสดงเอกลักษณ์ เฉพาะการดำเนินชีวิต ที่มีขั้นตอน มีระบบ มีความงาม ทั้งในด้านสิ่งประดิษฐ์และด้านสุนทรียภาพ ตัวอย่างเช่น กระติ๊บของชาวเหนือกับกล่องข้าวของชาวภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นภาชนะใส่ข้าวเหนียวนึ่งเหมือนกัน แต่รูปร่างลักษณะต่างกัน มีเอกลักษณ์เฉพาะแต่ละภาค

            2.3 ด้านอาชีพ การประดิษฐ์ผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น เป็นงานที่สามารถประกอบเป็นอาชีพอิสระที่อาศัยฝีมือความคิดสร้างสรรค์เป็นหลัก ลงทุนน้อย ผลงาน ผลงานที่ได้ มีประโยชน์ต่อการใช้สอย ในการประดับตกแต่ง แต่ละชิ้นมีการผลิตแบบดั้งเดิม เรียบง่าย ใช้เครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์น้อย และเป็นสิ่งใกล้ตัว เช่น การนำกะลามะพร้าว มาต่อด้าม เป็นกระบวยตักน้ำ ไม้ไผ่สานเป็นภาชนะและเครื่องมือจับสัตว์ต่างๆเป็นต้น




จุดมุ่งหมายของการประดิษฐ์ผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น

        การนำวัสดุท้องถิ่น มาประดิษฐ์เป็นชิ้นงานต่างๆ มีจุดมุ่งหมาย 4 ประการ ดังนี้

1. เพื่อใช้เป็นเครื่องนุ่งห่ม

        ผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น ที่ใช้เป็นเครื่องนุ่งห่ม ได้แก่ เสื้อ กางเกง กระโปรง ของไทยมีทั้งผ้าฝ้ายทอมือ ผ้าไหมของชุมชนทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ลักษณะเด่นของผ้า ซื้อลวดลายการทอ ได้แก่ผ้าทอลายมัดหมี่ ผ้าทอลายขิด เป็นต้นปัจจุบันนอกจากเครื่องนุ่งห่ม ยังมีการนำผ้าทอ ไปทำเป็นกระเป๋า ปลอกหมอน ผ้าปูโต๊ะ ผ้าห่มกล่องกระดาษทิชชู ฯลฯ จำหน่ายเป็นของชำร่วย ของที่ระลึก อีกด้วย

2 เพื่อใช้เป็นเครื่องประดับ

        เครื่องประดับที่เป็นผลิตภัณฑ์จากวัสดุท้องถิ่น มีรูปแบบหลากหลายที่นิยม ใช้ มักเป็นวัสดุดั้งเดิมตั้งแต่ดิน เครื่องเงิน เครื่องถม เปลือกหอย ปัจจุบันยังมีการนำวัสดุอื่น ได้แก่ เปลือกข้าวโพด ใบยางพารา เกล็ดปลา กะลามะพร้าว ไม้ มาใช้เป็นวัสดุในการประดิษฐ์ด้วย ทำให้น้ำหนักเบา และราคาถกเป็นที่นิยม ในสมัยนี้

3 เพื่อใช้เป็นเครื่องตกแต่ง

        เครื่องตกแต่งจากวัสดุท้องถิ่น ได้แก่ การประดิษฐ์ชิ้นงานเพื่อประดับตกแต่งบ้าน ที่นิยมกันทั่วไป มักเป็น กรอบรูป เครื่องแขวน แจกัน ตุ๊กตา เป็นต้น

4. เพื่อใช้เป็นเครื่องมือเครื่องใช้

        การประดิษฐ์เครื่องมือเครื่องใช้ด้วยวัสดุในท้องถิ่น จากหลักฐานที่ค้นพบ ส่วนใหญ่เป็นการทำเครื่องมือเครื่องใช้ในการประกอบอาชีพ เช่น ไถ คราด แอบ ลอบ เป็นต้นวัสดุท้องถิ่นที่นิยม นำมาใช้ในการประดิษฐ์มักเป็นวัสดุธรรมชาติ ได้แก่ กกว่าหลายไม้ใบยางพารา เปลือกหอย ผักตบชวา เป็นต้น




ความสำคัญของานประดิษฐ์กับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

งานประดิษฐ์กับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

        ปัจจุบันปัญหาสิ่งแวดล้อมเป็นปัญหาของโลก เนื่องจากมนุษย์ได้บุกรุกทำลายสิ่งแวดล้อม จนเกิดมลพิษและทำลายชั้นบรรยากาศระบบนิเวศของโลก มีผลทำให้เกิดฤดูกาลแปรปรวน เกิดภัยพิบัติต่างๆ ที่ทำลายชีวิตและทรัพย์สินของมนุษย์ทั่วโลกไปอย่างมากทำให้เกิดหน่วยงานและองค์กรเอกชนที่ดำเนินกิจกรรมรณรงค์และต่อต้านพฤติกรรมทำลายสิ่งแวดล้อมของมนุษย์หลายหน่วยงาน ได้แก่ มูลนิธิชัยพัฒนา มูลนิธิโลกสีเขียว เป็นต้น จากสภาพการณ์ดังกล่าว เป็นผลมาจากการบุกรุกทำลายและใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไม่รู้คุณค่า ไม่ประหยัด จนปัจจุบันทรัพยากรธรรมชาติที่กำลังจะหมดไปได้ก่อให้เกิดปัญหาวิกฤตการณ์ต่างๆ ตามมาในอนาคต คือ ปัญหาขาดแคลนนํ้ามันเชื้อเพลิง และแก๊สธรรมชาติ แม้ในอนาคตจะมีการคิดค้นพลังงานทดแทนขึ้นมาใช้ก็ตาม




การประดิษฐ์ผลิตภัณฑ์ที่อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

ผลิตภัณฑ์จากเกล็ดปลา

        เกล็ดปลาเป็นเศษวัสดุที่ถูกทิ้งเป็นขยะสด หากไม่มีการดูแลที่ดีจะก่อให้เกิดมลพิษทางสิ่งแวดล้อม เช่นการทิ้งลงท่อจะทำให้ท่อนํ้าอุดตัน หรือการทิ้งลงแม่นํ้าลำคลองปริมาณมากๆ จะทำให้นํ้าเน่าเสีย การนำเกล็ดปลามาใช้เป็นวัสดุในการประดิษฐ์ชิ้นงานเป็นการนำเศษวัสดุมาใช้ให้เกิดประโยชน์ รักษาสิ่งแวดล้อมช่วยลดปริมาณขยะ และยังช่วยให้เกิดความคิดสร้างสรรค์อีกด้วยตัวอย่างเช่น กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรตำ บลเขารูปช้าง อำเภอเมืองจังหวัดสงขลา ได้ริเริ่มนำเอาเกล็ดปลามาทำเป็นดอกกุหลาบตูม และบาน เป็นที่นิยมในเวลา อันรวดเร็ว ปัจจุบันนอกจากการประดิษฐ์เป็นดอกไม้ ยังมีการนำไปทำเป็นกิ๊บติดผม เข็มกลัดติดเสื้อ ตกแต่งภาพ กระจกกรอบรูป เป็นต้น 

        เกล็ดปลาที่นำมาใช้ สามารถใช้เกล็ดจากปลาทุกชนิด ซึ่งจะมีขนาดเล็กใหญ่แตกต่างกันจึงควรเลือกใช้ให้เหมาะกับงานที่กำหนดไว้ แต่ที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย ได้แก่ เกล็ดปลากะพง เพราะมีขนาดใหญ่ สามารถตัดและดัดเป็นกลีบดอกไม้ให้สวยงามได้ง่าย




ผลิตภัณฑ์จากผักตบชวา

        ผักตบชวาเป็นวัชพืชที่ขึ้นอยู่ตามแม่นํ้าลำคลองทั่วไป แพร่พันธุ์และเจริญเติบโตรวดเร็วมากจัดเป็นพืชนํ้าล้มลุก อยู่ได้ทุกสภาพนํ้ามีถิ่นกำเนิดในแถบอะเมซอน ประเทศบราซิลทวีปอเมริกาใต้ ดอกเป็นช่อคล้ายกล้วยไม้ สีม่วงอ่อนๆ แต่ละช่อประกอบด้วยดอกย่อย ๓-๒๕ ดอก แต่ละดอกมี ๖กลีบ และมีจุดสีเหลืองที่กลางกลีบ มีชื่อเรียกในแต่ละท้องถิ่น เช่น ผักปอด สวะ ผักโรค ผักยะวา ผักอีโยก และผักป่อง เป็นต้น




ผลิตภัณฑ์จากกล่องกระดาษลูกฟูก

        ปัจจุบันการส่งสินค้าต่างๆ ส่วนใหญ่จะบรรจุสินค้าลงในกล่อง ลังกระดาษแทนลังไม้ เพราะมีนํ้าหนักเบาขนย้ายง่ายสามารถทำเป็นกล่องขนาดใหญ่บรรจุสินค้าเพียง ๑ ชิ้น เช่น ตู้เย็น โทรทัศน์ พัดลม เป็นต้น กระดาษลูกฟูกเป็นกระดาษที่ใช้แผ่นกระดาษ ๒ ลักษณะมาประกบกัน ได้แก่ กระดาษแผ่นเรียบและกระดาษลูกฟูก แบ่งเป็น ๓ ลักษณะ ดังนี้ แผ่นกระดาษลูกฟูก

1. ชั้น (Single wall) ประกอบด้วย กระดาษทำผิว ๒ แผ่น และลอนลูกฟูก ๑ แถวอยู่ระหว่างกลาง

2. แผ่นกระดาษลูกฟูก 2 ชั้น (Double wall) ประกอบด้วย กระดาษทำผิว ๓ แผ่น และลอนลูกฟูก 2แถว ระหว่างกระดาษทำผิวแต่ละแผ่น

3. แผ่นกระดาษลูกฟูก 3 ชั้น (Triple wall) ประกอบด้วย กระดาษทำผิว ๔ แผ่น และลอนลูกฟูก 3 แถว ระหว่างกระดาษทำผิวแต่ละแผ่น




การออกแบบงานประดิษฐ์

การออกแบบงานประดิษฐ์

         การออกแบบงานประดิษฐ์ เป็นการสร้างรูปลักษณ์ของชิ้นงาน โดยอาศัยความคิดสร้างสรรค์ความรู้

ความเข้าใจ ในหลักการออกแบบและนำมาใช้ ทำให้การออกแบบชิ้นงานนั้นมีคุณค่าและน่าสนในยิ่ง

1. การออกแบบ หมายถึง การทำต้นแบบ หรือการทำโครงสร้างของชิ้นงานที่ต้องการประดิษฐ์ เพื่อให้

ได้ผลงานสำเร็จตามที่มุ่งหวัง โดยการเลือกวัสดุ เลือกสี ที่นำมาใช้ให้เหมาะสมสวยงาม

2. ที่มาของการออกแบบงานประดิษฐ์

2.1 การศึกษาแบบของงานที่ตนสนใจจากหนังสือ นิตยสารแล้วทดลองปฏิบัติ

2.2 การดัดแปลงแบบที่มีอยู่เดิม หรือแบบตัวอย่างโดยทำการศึกษาแบบ จนเกิดความเข้าใจ จึง

ปฏิบัติการสร้างแบบ โดยการนำเอาแนวความคิดหรือความคิดสร้างสรรค์ของตนเองไปผสมผสานทำให้ได้แบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะไม่เหมือนใคร

2.3 การออกแบบด้วยตนเองคือการออกแบบที่เกิดจากแนวคิดของตนเองและทดลองปฏิบัติสร้าง

แบบจนได้แบบที่สวยงาม เหมาะสมตามความต้องการ




งานประดิษฐ์ทั่วไป

         งานประดิษฐ์ที่เกิดจากแนวความคิดหรือความคิดสร้างสรรค์ที่มุ่งสร้างผลงานโดยมีจุดมุ่งหมาย

อย่างใดอย่างหนึ่ง

- ประดิษฐ์เพื่อเป็นของเล่น

- ประดิษฐ์เพื่อเป็นของใช้

- ประดิษฐ์ของตกแต่งบ้าน




องค์ประกอบของการออกแบบสิ่งประดิษฐ์

        ร่างกายของคนเราประกอบด้วยอวัยวะต่างๆหลายส่วนรวมกันจึงสามารถเคลื่อนไหว ทำงาน และทำ

ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การออกแบบสิ่งประดิษฐ์ก็เช่นเดียวกัน จำเป็นต้องอาศัยองค์ประกอบต่างๆ ทาง

ศิลปะมาผสมผสานให้เกิดความ เหมาะสม กลมกลืน เกิดประโยชน์ใช้สอย และคุณค่าทางความงาม กินตับเป็น

งานออกแบบที่มีคุณค่าได้อย่างแท้จริง องค์ประกอบที่สำคัญของการออกแบบประกอบด้วย

1. จุด

2. เส้น

3. ลักษณะผิว

4. สีรูปร่างและรูปทรง

5.สี

        องค์ประกอบที่สำคัญในการออกแบบเหล่านี้ นักเรียนควรศึกษาและทำความเข้าใจให้ละเอียด เพื่อจะได้

นำไปใช้ให้ถูกต้อง และเหมาะสมต่อไป




1. จุด

        จุด คือ รอยกด หรือรอยแต้ม ซึ่งมีลักษณะค่อนข้างกลม และมีขนาดแตกต่างกันไป จุด

เพื่อนำมาเรียงต่อกันตามตำแหน่งที่เหมาะสมและทำซ้ำกัน จะทำให้เกิดเป็นลักษณะผิว รูปร่าง รูปทรง หรือเส้น

ได้จุด แบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือ

1.1 จุดที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ได้แก่ จุดในลายของสัตว์ เช่น แมว สุนัข กวาง เสือดาว จุดใน

ลายของแมลง เช่น ผีเสื้อ เต่าทอง ส่วนในพืช เช่ น ลำต้น ใบ ดอก และผล เป็นต้น

1.2 จุดที่เกิดจากการสร้างสรรค์ของมนุษย์ ได้แก่ จุดที่เกิดจากการกด จุด แต้ม จิ้ม ด้วยวัสดุ

อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ดินสอดำ ปากกา พู่กัน วัสดุปลายแหลม หรือเครื่องมืออื่น




2. เส้น

        เส้น คือ จุดหลายจุดเรียงต่อกัน และเลื่อนไหวไปใน บริเวณที่ว่าง บนแผ่นระนาบ ตามทิศทางที่

ต้องการ เส้นอาจเกิดจากการลาก ขูด ขีด ด้วยดินสอ ปากกา พู่กันหรือแปรง เมื่อนำเส้นมาประกอบกันจะ

เกิดเป็นรูปร่าง รูปทรง อีกครั้งสามารถบ่งบอกถึงการเคลื่อนไหว และทิศทางได้ เส้นที่ใช้ในการออกแบบมีหลาย

ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดให้ความรู้สึกทางอารมณ์ดังต่อไปนี้

 2.1 เส้นตรง คือเส้นที่ลากจากจุดใดจุดหนึ่ง ตรงไปในทิศทางใดทิศทางหนึ่ง เส้นตรงให้ความรู้สึก

แข็งแรง แน่นอน ถูกต้อง รุนแรง เด็ดเดี่ยว

2.2 เส้นตั้งฉาก หรือเรียกว่าเส้นดิ่ง คือเส้นตรงที่ลากตั้งฉากกับเส้นแนวนอน เส้นตั้งฉากให้

ความรู้สึกมั่นคง แข็งแรง สง่างาม

2.3 เส้นตรงแนวนอน ให้ความรู้สึกสงบ นิ่ง เรียบ กว้าง

2.4 เส้นซิกแซก ให้ความรู้สึกสับสน ไม่มั่นคง มีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ

2.5 เส้นโค้ง ให้ความรู้สึก อ่อนไหว นุ่มนวน




3. ลักษณะผิว

ลักษณะผิวหมายถึง ลักษณะภายนอกของวัตถุที่รับรู้ได้ด้วยทางสายตาและจับต้องเกิดได้ เกิดขึ้นได้ 2

ลักษณะคือ

1. ลักษณะผิวที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ

2. ลักษณะผิวที่เกิดจากการสร้างของมนุษย์




4. รูปร่างและรูปทรง

 รูปร่าง คือ เส้นรอบนอกของวัตถุที่เรามองเห็น มีลักษณะ 2 มิติ เกิดขึ้นได้ 3 ลักษณะ คือ

1. รูปร่างที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ใบไม้ กลีบดอกไม้ เป็นต้น

2.รูปร่างทางเลขาคณิต เช่น สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม วงกลม เป็นต้น

3. รูปร่างอิสระ คือรูปร่างที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นให้มีรูปร่างตามความต้องการ

รูปทรง คือ ลักษณะของวัตถุที่เรามองเห็นเป็น 3 มิติเกิดขึ้นได้ 3 ลักษณะ คือ

1. รูปทรงที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ต้นไม้ เป็นต้น

2.รูปทรงทางเลขาคณิต เช่น ทรงกระบอก ทรงกลม ทรงสามเหลี่ยม เป็นต้น

3. รูปทรงอิสระ เช่น รูปปั้น พีระมิด เป็นต้น




5. สี

        สี เป็นองค์ประกอบที่สำคัญในงานศิลปะทุกประเภท เพราะ สีมี่อิทธิพลต่ออารมณ์และความรู้สึกของผู้พบ

เห็น สีแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มวรรณะ อุ่น และ วรรณะเย็น